چند روز پیش خبر خرید ۵۰ اتوبوس توسط شهرداری کرمان روی خروجی ایرنا منتشر شد و یک معلول در انتهای خبر پیامی گذاشت که نشان از ضرورت توجه به این قشر از جامعه و عمق مشکلات و دردهای آنان داشت.
در خبر مذکور آمده بود که خرید ۵۰ اتوبوس برای ناوگان حمل و نقل عمومی شهر کرمان توسط شهرداری قطعی شده، چند اتوبوس تحویل شده و تحویل بقیه آنها نیز ادامه دارد.
یکی از شهروندان معلول در شهر کرمان زیر این خبر نوشته بود: «سلام کاش شورای شهر در خریدهای جدید به فکر افراد دارای معلولیت باشد و از اتوبوس‌های بی آر تی تهیه کنند تا ما هم بتوانیم از خدمات عمومی بهرمند بشویم»
این جمله کوتاه اما حاوی خیلی حرف ها و مشکلات است؛ اینکه هستند کسانی که در همین شهر برای کوچکترین اموری که شهروندان عادی فکرش را هم نمی کنند، مانند رفتن به داخل شهر و انجام امور روزمره دچار مشکل هستند؛ آن هم تنها به جرم اینکه معلولیت دارند و تمامی چراهایشان درباره اینکه چرا شهر نباید برای آنان نیز آماده باشد طی سال های سال بی پاسخ مانده است.
سال های سال مشکلات تردد معلولان در سطح شهرها همچنان حل نشده و شاید روزی فرا برسد که تنها راه حل واقعی حل مشکل، این باشد که دعا کنیم مدیران را از بین معلولان انتخاب کنند تا شاید بخشی از این قشر مهم جامعه که جمعیت آنان افزون بر ۱۰ درصد جامعه قلمداد می شود، مورد توجه قرار گیرد.
وقتی با معلولان در این زمینه صحبت می کنیم می گویند مشکل استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی برای معلولان پیشکش، مشکل تردد در پیاده راه ها و رفتن به سازمان های دولتی و غیردولتی نیز همچنان حل نشده و در شهر کرمان چیزی در حد فاجعه است.
اما واقعیت اینکه معلولان نیز مثل همه اقشار جامعه دارای حقوق شهروندی هستند و نیاز دارند نیازهای خود را در تمامی زمینه‌ها در سطح شهر برآورده سازند و از تمامی امکانات همانند دیگر افراد با آرامش خاطر استفاده کنند اما مشکل از جایی شروع می‌شود که فضاهای شهری متناسب باشرایط جسمانی‌شان نیست و نواقص فضای شهری باعث گوشه‌گیری آنان می‌شود.
جمله معلولی که زیر خبر ایرنا یک پیام گذاشته، درواقع جمله یک شهروند دارای معلولیت است؛ فردی از همین جامعه با تمامی نیازهای اجتماعی. وی مشخصات خود را اعلام نکرده است اما او نیز مانند همه ما برای رفت و آمد، حق دارد و باید بتواند از اتوبوس و وسایل حمل و نقل همگانی استفاده کند زیرا در غیر این صورت باید هزینه های بسیار مضاعف تری را بپردازد.
معلولان هم باید برای رفع نیازها به خرید و برای حضور در اجتماع به دانشگاه بروند؛ گاهی هم نیاز است به مدرسه فرزند خود سر بزنند؛ اما وقتی اتوبوس، مسیر عبوری مناسب، پله‌ها و پل‌های استاندارد و پیاده راه‌های دارای کفپوش مناسب‌سازی شده معلولان فراهم نباشد ترجیح می‌دهند خانه‌نشین شوند یا بعد از کلی منتظر ماندن بتوانند فردی از خانواده یا دوستان را هماهنگ کنند تا شاید آنان را برای رسیدن به مقصد همراهی کنند.
ماجرای این گزارش از آنجا شروع شد که شهروند کرمانی دارای معلولیت بعد از دیدن مصاحبه «جزییات خرید یکصد ون و اتوبوس در کرمان و امیدها برای تحول اساسی» در پیاتمی کوتاه برای ایرنا کرمان یکی از آرزوها و کاش‌های خود را مطرح کرد؛ آرزویی که یک نیاز طبیعی و حق شهروندی است و سال‌ها از ضرورت وجود آن گفته شده اما در خیلی جاها هم در حد حرف و شعار باقی مانده است و کسی در ضرورت آن شک ندارد.
در این زمینه بیشتر بخوانید:
به بهانه پیام یکی از مخاطبان موضوع را از این منظر در دستور کار قرار دادیم و با یک معلول که از مشاوران شهرداری کرمان هم به شمار می رود همکلام شدیم.
زهرا نگاری مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان و دانشجوی دکترای مدیریت دولتی است که در اداره کل هواشناسی شهر کرمان نیز کار می‌کند؛ او ۱۰ سالی است به علت یک اتفاق ناگوار و باز نشدن کیسه هوا یا ایربگ خودرو دچار معلولیت شده اما به گفته خودش دوست ندارد تجربه‌های سختی که این سال‌ها متحمل شده را دیگران هم لمس کنند از این رو در مصاحبه‌ای با او از مشکلات جمعیت معلولان شهر کرمان بویژه در حوزه زیر ساخت‌های شهری صحبت می کنیم.
تعداد کم و پراکندگی نامناسب اتوبوس‌های شهری برای معلولان
او می‌گوید: در سطح شهر کرمان ۲۰ عدد اتوبوس مناسب‌سازی شده برای معلولان وجود دارد ولی این تعداد برای معلولان این شهر کافی نیست؛ همچنین پراکندگی عبور این اتوبوس‌ها از مسیرهای مختلف در این شهر بدرستی اتفاق نیافتاده است.
نگاری با اشاره به اینکه اتوبوس‌های مناسب‌سازی شده به گونه‌ای طراحی شده‌اند که درِ کنار این اتوبوس‌ها برای سوار شدن معلولان امکان لازم را دارد، ادامه داد: معلولان شهر کرمان از ساعت و مکان‌های عبور و مرور اتوبوس‌های مناسب‌سازی شده در سطح شهر کرمان نیز اطلاعی ندارند و نیاز به اطلاع‌رسانی در این زمینه هست.
ضرورت وجود اتوبوس‌های تندرو
مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان تاکید کرد: اتوبوس‌های تندرو یا همان بی‌آرتی‌ها برای معلولان مناسب هستند اما متاسفانه در سطح شهر کرمان از این اتوبوس‌ها نداریم.
وی ادامه داد: طبق گفت‌وگویی که با سعید شعرباف شهردار کرمان داشتم به ما گفته شده قرار است ۵۰ دستگاه اتوبوس برای شهر کرمان تهیه شود و من از آنان درخواست کردم که موارد مناسب‌سازی شده برای معلولان نیز مدنظر قرار گیرد.
نگاری اظهارداشت: جایگاه ویژه اتوبوس برای استفاده معلولان نیز باید مناسب‌سازی شود اما متاسفانه این مناسب‌سازی در سطح شهر کرمان اتفاق نیافتاده است.
معابر و پیاده‌راه‌ها
نگاری بیان کرد: معابر و پیاده‌راه‌های سطح شهر به گونه‌ای است که حتی برای افراد سالم مشکلاتی ایجاد می‌کند و بسختی تردد می‌کنند و اگر این افراد سرشان داخل گوشی‌شان باشد امکان اینکه زمین بخورند وجود دارد.
معابری نامناسب برای ویلچری ها
وی افزود: معابر شهر کرمان اصلا مناسب فردی که از ویلچر استفاده می‌کند نیست به این دلیل ویلچر را مثال می زنم که وقتی کسی از آن استفاده می‌کند یعنی شامل تمامی معلولیت‌هاست.
مناسب‌سازی اشتباه
مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان تصریح کرد: شاید در بعضی معابر و پیاده‌راه‌ها چند متری مناسب‌سازی شده باشد اما در نهایت به اختلاف ارتفاع و مشکلات پس از آن نیز روبه رو می‌شویم.
وی خاطرنشان کرد: ورودی مکان‌های دولتی، بانک‌ها و غیره هیچ کدام در شهر کرمان برای معلولان مناسب‌سازی نشده و اگر تا حدی هم مناسب‌سازی اتفاق افتاده باشد در حد نمایشی است بدون اینکه از استاندار لازم برخوردار باشد؛ این معابر حتی شیب‌های دُرستی ندارند.
نگاری ادامه داد: بسیاری از پیمانکاران و استادبناها، آموزش لازم برای ساخت رمپ‌های ورودی ادارات و محل‌های عبور و مرور ندیده اند و تنها فکر می‌کنند باید یک سطح شیب‌دار بسازند.
نگاری ادامه داد: بسیاری از پیمانکاران و استادبناها، آموزش لازم برای ساخت رمپ‌های ورودی ادارات و محل‌های عبور و مرور ندیده اند و تنها فکر می‌کنند باید یک سطح شیب‌دار بسازند.
در این زمینه بیشتر بخوانید:
وی بیان کرد: برای معلولان یک رمپ باید حداکثر دارای شیب پنج درصد باشد، البته در جاهایی که نمی‌توانند با این شیب پنج درصد بسازند می‌توانند جایی در کنار رمپ‌ها قرار دهند تا با کمک فرد دیگر به مکان مورد نظرمان ورود کنیم.
مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان اظهارداشت: دانشگاه که می‌روم رمپ دارد اما شیب این رمپ به گونه‌ای است که باید ۲ نفر آقا برای حرکت ویلچر از روی این رمپ کمک کنند.
وی ادامه داد: با توجه به بروکراسی (کاغذبازی) اداری که وجود دارد مثلا اگر بخواهم یک وام بگیرم باید همه اداره‌ها بروم و برای رفتن به همه این مکان‌ها دچار مشکل هستم زیرا ورودی ۹۰ درصد از ادارات مناسب‌سازی نیست و طبق تجربه شخصی اگر رمپی هم در مقابل این ادارات باشد تقریبا نمایشی است.
نسبت به معلولان آگاهی کافی ندارند و شرایط ویژه این افراد را نمی‌دانند به طور مثال در کفپوش‌های پیاده‌راه‌ها باید دقت شود که در نهایت به یک درخت ختم نشود و یک معلول نابینا به مشکل برنخورد.
نگاری تصریح کرد: نسبت به معلولان آگاهی کافی ندارند و شرایط ویژه این افراد را نمی‌دانند به طور مثال در کفپوش‌های پیاده‌راه‌ها باید دقت شود که در نهایت به یک درخت ختم نشود و یک معلول نابینا به مشکل برنخورد.
در همین زمینه گزارش تصویری زیر که چندی پیش توسط ایرنا منتشر شده است را ببینید:
پل‌های عابر پیاده
پل‌ها با هدف خدمت‌رسانی به عابران پیاده احداث و نصب شده‌اند، اما خدمت‌رسانی مناسب به همه مردم احساس نمی‌شود. نصب آسانسور ویژه معلولان و سالمندان کنار پل‌های عابرپیاده نیز می‌تواند به تردد سهل و آسان این قشر کمک کند.
نگاری خاطرنشان کرد: متاسفانه تمامی پل‌های عابر پیاده در شهر کرمان همه پله دارند؛ به طور مثال پل‌های نزدیک بیمارستان شفا همه باید مناسب‌سازی شوند زیرا کسی که نیاز به مراجعه به این بیمارستان داشته باشد در صورت نداشتن شرایط جسمی و فیزیکی قطعا دچار مشکل خواهد شد.
کافی نبودن اقدامات
وی در عین حال بیان کرد: در سه سال اخیر وضعیت و نیازهای شهری جامعه معلولان از سوی مسئولان شهری کرمان دیده شده و در پروژه‌های عمرانی شرایط این جمعیت در نظر گرفته شده است.
مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان افزود: پروژه‌های که بتازگی با شرایط مناسب‌سازی شده برای معلولان ساخته می‌شوند نیز جوابگوی جمعیت این افراد است، مثلا یک ساختمان پزشکان ۱۰ سال پیش ساخته شده و ما مجبور هستیم که از آن استفاده کنیم.
در این زمینه بیشتر بخوانید:
فرهنگ سازی
وی بیان کرد: بحث فرهنگی نیز از دغدغه‌های دیگر ماست و اعتقاد دارم موضوع معلولیت و برخورد با این موضوع را از کودکی به افراد جامعه آموزش بدهند و بگویند این تفاوت تنها در ظاهر است.
نگاری خاطرنشان کرد: معلولیت خود بتنهایی دارای سختی است و دیگر نباید یک بار روانی از طرف مردم هم به ما وارد شود؛ باید فرهنگ سازی برای نحوه برخورد با این جمعیت در جامعه اتفاق بیافتد.
وی با اشاره به اینکه معلولان یکی مثل بقیه افراد هستند و این اتفاق احتمال برابر برای همه افراد دارد، ادامه داد: هر لحظه برای هر فردی سقوط از ارتفاع، بیماری، تصادف یا هر سانحه و اتفاق دیگری که منجر به معلولیت شود می‌تواند وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه معلولان یکی مثل بقیه افراد هستند و این اتفاق احتمال برابر برای همه افراد دارد، ادامه داد: هر لحظه برای هر فردی سقوط از ارتفاع، بیماری، تصادف یا هر سانحه و اتفاق دیگری که منجر به معلولیت شود می‌تواند وجود داشته باشد.
مشاور شهردار کرمان در حوزه معلولان بیان کرد: فرزند من از نوع نگاه و برخوردهای نامناسب مردم دچار ناراحتی می‌شود و این طور نیست که این برخورد نامناسب مردم تنها خود فرد را درگیر کند.
وی همچنین در ادامه با اشاره به تصویرهای نامتناسب رسانه‌ای از معلولیت بیان کرد: در فیلم‌ها و سریال‌ها هر کس که فرد بدی باشد در نهایت برای عقوبت دچار معلولیت می‌شود و ذهنیت مردم به گونه‌ای شده که می‌گویند فرد بد همیشه سرانجامش به ویلچر می‌رسد.
محرومیت
نگاری با اشاره به اینکه محدودیت‌ها در فضاهای شهری به محرومیت تبدیل شده‌اند، خاطرنشان کرد: اگر جایی پله باشد من نمی‌توان بروم و این نرفتن باعث محرومیت من و خانواده ام در بهره‌مندی از خدمات شهری و استفاده از مکان‌هایی مثل تالار، رستوران، ساختمان پزشکان و … شده است.
