نبکاهای شهرستان فَهرج که اخیرا در فهرست آثار طبیعی ملی به ثبت رسیده است یکی از پدیده های نادر و شگفت انگیز طبیعی محسوب می‌شود که به آن لقب بزرگ‌ترین گلدان‌های طبیعی جهان داده‌اند.
فهرج در ۲۶۰ کیلومتری جنوب شرق مرکز استان کرمان قرار گرفته است و برخلاف تصور از یک منطقه حاشیه کویری به واسطه وجود نخلستان ها و پوشش گیاهی زیبا در حاشیه بیابان ثبت جهانی لوت به عنوان نگین سبز کویر خوانده می شود.
این شهرستان پنج اثر ملی و یک اثر ثبت جهانی به نام ریگ یلان را در کارنامه خود دارد و با توجه به اینکه یکی از درگاه‌های ورودی لوت در فهرج واقع شده است، این شهر از نقاط مستعد برای سرمایه گذاری و گسترش صنعت گردشگری استان کرمان و کشور محسوب می شود.
کلوت‌ها، نبکا، تپه‌های ستاره آبی، قلعه عشاق، دشت طلایی، قلعه‌ها و مناطق تاریخی گوناگون، میل نادری، روستای تاریخی گردشگری شاهرخ آباد، دشت ستارگان و تنها جنگل بزرگ اسکنبیل‌ها از جمله جاذبه های کویر فهرج هستند که این منطقه را به بهشت رویایی گردشگران تبدیل کرده است.
ویژگی گلدان‌های شگفت آمیز طبیعی
در مناطق کویری به دلیل عوارض محیطی و وزش باد، با روی هم انباشته شدن شن‌ها، یک تل شنی به صورت گلدان که در بالای آن یک گیاه که معمولا درخت گز یا طاغ قرار دارد، به وجود می آید که نمای زیبا و منحصر به فردی را ایجاد می‌کند.
گفته می شود تشکیل نبکا گاه حدود یک قرن به طول می انجامد و قدمت برخی از نبکاها به یک هزار سال هم می رسد که به دلیل نقش آفرینی در تثبیت شن های روان و حفظ رطوبت در منطقه، از اهمیت فروانی در پایداری اکولوژی مناطق کویری برخوردار هستند.
نبکاها (گلدان های طبیعی) در ایران اغلب در حاشیه کویر لوت و مناطق شهداد، فهرج و ریگان وجود دارند، ولی از نگاه کارشناسان، نبکاهای شهرستان فهرج ویژگی‌ای که نسبت به نبکاهای دیگر مناطق دارند، بلندی آنها است، به طوری که بلندی برخی از نبکاهای فهرج به ۲۰ متر (تقریبا یک ساختمان پنج طبقه) هم می رسد.
عناصر تشکیل دهنده نبکا شامل ماسه، لای(خاک ریز به هم چسبیده) و رس است و شکل آنها از اندازه، تراکم و میزان رشد گیاه میزبان است که در شهرستان فهرج درختچه‌های گز از عمده‌ترین گونه‌های میزبان نبکاها هستند.
نبکاها در سال ۹۲ در فهرست آثار ملی و طبیعی قرارگرفته اند و حال نبکاهای شهرستان فهرج به عنوان بلندترین گلدان های طبیعی دنیا در فهرست آثار طبیعی به ثبت رسیده اند تا توجه به نگهداری و حفاظت از آین ذخایر دیدنی و کمیاب طبیعی بیشتر از گذشته شود.
روستای اسدآباد انگوری و جهان آباد در شهرستان فهرج از نقاطی محسوب می شوند که بیشترین نبکاها در اطراف آنها وجود دارند که پس از سال‌ها انتظار این گلدان های طبیعی ثبت ملی شده اند.
هرچند نبکاها برای کارشناسان، کویرشناسان و کویرگردان آشنا است، اما عموم افراد و گردشگران شاید اطلاع کافی از این موهبت طبیعی نداشته باشند که با ثبت ملی این گلدان های طبیعی به طور حتم معرفی و اطلاع رسانی درباره آنها ضروری تر به نظر می رسد، البته در سال ۱۴۰۱ جشنواره نبکا در فهرج نیز برگزار شده است.
این گلدان‌های طبیعی در فهرج تیرماه امسال ثبت ملی شدند.
در کنار معرفی نبکاها، ایجاد زیرساخت ها برای توسعه گردشگری در فهرج و مناطق تجمع نبکاها می تواند به رونق گردشگری شهرها و روستاهای حاشیه کویر نیز کمک فراوانی کند که برای این مهم، تخصیص اعتبار و حمایت، برنامه ریزی و اجرای قوی در استان و شهرستان طلب می کند.
